Αυτό που πολλές φορές μας κρατάει πίσω στη ζωή δεν είναι η τύχη και οι περιστάσεις, αλλά τα ψέματα που λέμε στον εαυτό μας.
Στο πανεπιστήμιο ήμουν βέβαιή πως ήθελα να ασχοληθώ με τα οικονομικά και τις επιχειρήσεις. Ήθελα να βγάζω εκατομμύρια, να νιώθω δυνατή και σημαντική.
Ένα χρόνο μετά, χρειάστηκα μόλις ένα 8ωρο σε ένα γραφείο προκειμένου να καταλάβω ότι αυτό το όνειρο δεν με ενδιαφέρει. Και ευτυχώς βέβαια βρήκα άλλους τρόπους να τα νιώσω αυτά τα πράγματα και να μην μείνω στα ψέματα.
Υπήρχε επίσης μία περίοδος που ήμουν πεπεισμένη ότι ο πρώην σύντροφος μου με είχε παρατήσει επειδή ήμουν ανεπαρκής. Μπήκα σε απίστευτους κόπους για να αποδεικνύω σε κάθε άνδρα που γνώριζα πόσο υπέροχη κοπέλα ήμουν, μέχρι που τελικά κατάλαβα ότι ήμουν μια χαρά όπως ήμουν, και μάλιστα πέρναγα και καλύτερα χωρίς τον πρώην που με είχε εγκαταλείψει.
Αυτό που θέλω να πω είναι ότι συνήθως είμαστε κακοί εκτιμητές των συναισθημάτων και των επιθυμιών μας. Λέμε ψέματα στον εαυτό μας. Για ένα και μοναδικό σκοπό: για να αισθανθούμε καλύτερα.
Πολλά από τις ανοησίες που πιστεύουμε είναι απλώς και μόνο μια άμυνα, ένα προπέτασμα απέναντι σε αυτό που, αν το δούμε ως έχει, ενδεχομένως θα μας πληγώσει. Ο πρώην μου με παράτησε επειδή πια δεν με αγαπούσε. Ήταν τότε χειρότερο να το αποδεχτώ αυτό, από το να σκεφτώ ότι δεν τον ικανοποιούσα πια σεξουαλικά.
Ακούς από παντού δικαιολογίες του τύπου:
#1. «Αν μπορούσα να κάνω αυτό, η ζωή μου θα ήταν υπέροχη»
Με ό,τι θέλεις εσύ στη θέση του αυτό. Να παντρευτείς. Να κάνεις σεξ. Να πάρεις αύξηση, να πάρεις καινούρια ρούχα … Προφανώς όμως καταλαβαίνεις πως ότι κι αν είναι το αυτό δεν πρόκειται να σε κάνει ευτυχισμένη. Κανένας τόσο μεμονωμένος στόχος δεν μπορεί να σου προσφέρει αιώνια ευτυχία.
Ο εγκέφαλός μας πάντα κολλάει σε τέτοια μοτίβα. Αν είχα αυτό, αν είχα το άλλο. Απλώς δεν λειτουργούν όπως φανταζόμαστε.
Ως είδος είμαστε ρυθμισμένοι σε μία μόνιμη κατάσταση ήπιας δυσαρέσκειας. Ποτέ δεν μας αρέσει έτσι όπως είμαστε. Βιολογικά βγάζει νόημα αυτό. Ο πρωτόγονος άνθρωπος δεν ήταν ικανοποιημένος με ό,τι είχε, εξελίχθηκε και έπαψε να είναι πρωτόγονος. Ο πρωτόγονος φοβόταν ενστικτωδώς για το μέλλον του είδους του και γεννοβολούσε όλη την ώρα.
Εξελικτικά, λειτουργεί. Σαν μοντέλο ευτυχίας δυστυχώς δεν βολεύει. Αν πάντα προσβλέπουμε στο επόμενο στάδιο, ποτέ δεν είμαστε ικανοποιημένες με το τώρα. Με διάφορες τεχνικές συμπεριφοράς μπορεί να μειωθεί το αίσθημα αυτό αλλά ποτέ δεν εξαλείφεται πλήρως. Ο άνθρωπος, τι να κάνουμε, δουλεύει με αυτό το λογισμικό.
Μάθε λοιπόν να αποδέχεσαι το αίσθημα του ανικανοποίητου. Μάθε να το απολαμβάνεις. Να μην είναι το ζητούμενο να φτάσεις κάπου. Να είναι το να απολαύσεις το ταξίδι.
#2. «Αν είχα χρόνο, θα έκανα αυτό»
Τρίχες. Πάλι ψέματα λες στον εαυτό σου. Αν θέλεις να το κάνεις, αν πραγματικά το θέλεις, ο χρόνος θα βρεθεί. Πολλές φορές όταν βρεθεί ο χρόνος, μπορεί να βαρεθείς να το κάνεις.
Ήθελα να μάθω να κάνω σέρφινγκ. Πάω, νοικιάζω μια σανίδα. Σε μερικές ώρες χάνω το ενδιαφέρον και τον ενθουσιασμό μου. Και το σκάκι μου αρέσει αλλά δεν βρίσκω χρόνο. Γλώσσες όμως, που πραγματικά θέλω να μάθω, βρίσκω χρόνο και μαθαίνω.
Εκείνο που θέλω να πω είναι ότι βρίσκουμε και χρόνο και τρόπο όταν κάτι μας ενδιαφέρει αληθινά πολύ. Στην πραγματικότητα οι άνθρωποι ερωτεύονται τους στόχους τους. Όχι τον κόπο και τον αγώνα που χρειάζεται για να επιτυχείς αυτούς τους στόχους.
Θα πεις: «όχι, δεν κατάλαβες. Εγώ είμαι στα αλήθεια υπερβολικά απασχολημένη».
Μα το ότι είσαι απασχολημένη δείχνει ότι έχεις επιλέξει να επενδύσεις κάπως το χρόνο σου. Και τον επενδύεις στα σημαντικά για σένα πράγματα. Αν δουλεύεις υπερβολικά πολλές ώρες και βγάζεις πολλά χρήματα τότε αυτό μετράει για σένα περισσότερο από κάθε τι άλλο.
Αν πάλι το εξοντωτικό σου ωράριο σε εμποδίζει να πραγματώσεις κάποιο όνειρό σου, τότε πάψε να δουλεύεις τόσες πολλές ώρες. Θα κερδίζεις λιγότερα. Θα ιεραρχήσεις διαφορετικά τη ζωή σου. Αν το θέλεις, μπορείς πάντα να κάνεις στην άκρη τα ψέματα που λες στον εαυτό σου και να το κάνεις. Ίσως όμως απλώς δεν το θέλεις αρκετά.
#3. «Κάτι πάει στραβά με μένα»
Ακόμη μία σαθρή δικαιολογία. Αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο πολλών συμπλεγμάτων, η πεποίθηση ότι κάτι πάει στραβά με σένα.
Είναι ωστόσο άμεσο επακόλουθο μιας πολυπληθούς κοινωνίας όπου όλα επικοινωνούνται φανερά. Βομβαρδιζόμαστε από πρότυπα και είναι αναπόφευκτο να πέσουμε κάποια στιγμή στην παγίδα της σύγκρισης. Είτε το βλέπουμε μόνες μας είτε μας το θυμίζουν οι άλλοι. Πόσο πιο όμορφες ή πιο άσχημες είμαστε από την τάδε, πόσο πλουσιότερες ή φτωχότερες από τη δείνα…
Το φαινόμενο λέγεται κοινωνικοποίηση και είναι χρήσιμο πράγμα. Μας μαθαίνει να συνυπάρχουμε με τις διαφορετικότητές μας. Να μην ανοίγουμε ο ένας το κεφάλι του άλλου με το τσεκούρι.
Αλλά από την άλλη, η συνύπαρξη μας βάζει στην περιπέτεια να συγκριθούμε. Να σκεφτούμε ότι δεν είμαστε αρκετά καλές όπως είμαστε, να σκεφτούμε ότι έχουμε ελαττώματα και ψεγάδια. Κι αν κάποτε είχαμε και κάποια συναισθηματική απογοήτευση, κάποιου είδους απόρριψη σε όποιο επίπεδο, το πράγμα γίνεται ακόμη χειρότερο.
Και έτσι μειώνουμε τον εαυτό μας. Συνεχώς. Πιστεύουμε ότι κάποιο εγγενές μας κουσούρι γεννοβολά δυστυχία και πνίγει στη μιζέρια τη ζωή μας.
Και το χειρότερο από όλα είναι ότι αυτές οι πεποιθήσεις κατά κάποιον τρόπο μας παρέχουν ασφάλεια, και ξεβολευόμαστε αν τις αφήσουμε.
Γιατί όμως; Γιατί να μας αρέσει να νιώθουμε σχεδόν υπάνθρωποι; Η θλιβερή απάντηση είναι ότι αυτό μας κάνει κατά κάποιον τρόπο να νιώθουμε ξεχωριστές. Έχουμε μετά το δικαίωμα να είμαστε θύματα, μάρτυρες, γιατί αν αποδεχτούμε ότι έχουμε ίσες δυνατότητες με όλους τους άλλους τότε δεν θα είμαστε πια αξιοθρήνητοι. Είναι βολική η θυματοποίησή μας. Μας απαλλάσσει από πολλές ευθύνες.
#4. «Θέλω να αλλάξω, αλλά δεν μπορώ επειδή…»
Εντάξει, εδώ είναι καθαρά ψέματα και δικαιολογίες. Εκτός και αν εννοείς «Μακάρι να μπορούσα μόνο που δεν θέλω». Θα μου πεις, όλοι ζούμε τη ζωή μας με δικαιολογίες. Όποιος θέλει να αλλάξει, αλλάζει. Και όποιος συνεχώς μιζεριάζει τότε πιθανώς περνά καλά με τη μιζέρια του. Με κάποιον υποσυνείδητο και άρρωστο τρόπο, αλλά περνάει καλά.
Μιλούσα με κάποια μαθήτρια μου τις προάλλες. Είχε φιλοδοξίες, ήθελε να κάνει πράγματα αλλά το σύστημα, όπως είναι στημένη η κοινωνία, δεν την άφηνε να το προσπαθήσει. Φυσικά δεν ήταν αυτό. Η διαρκής της γκρίνια για το σύστημα την έκανε να νιώθει σημαντική. Ήταν ευκολότερο να γκρινιάζει και να μην δρα. Ήταν ευκολότερο να μην δρα και να φταίει κάτι άλλο. Ήταν ευκολότερο να πιστεύει σε ψέματα.
Απαντά στην ανάγκη μας να είμαστε σημαντικοί, όλο αυτό. Και στην περίπτωση που σου περιέγραψα μια φιλόδοξη,νέα κοπέλα προτιμούσε να μείνει στην ασφάλεια της μιζέριας της παρά να ρισκάρει να αποτύχει.
#5. «Μα εγώ ξέρω τι κάνω»
Βέβαια, φίλη μου. Βέβαια…
Φίλη μου κανείς δεν ξέρει τι ακριβώς κάνει. Λυπάμαι που στο λέω. Δοκιμάζοντας πάμε όλοι. Βλέποντας και κάνοντας. Και ποτέ δεν έρχονται όλα με την πρώτη.