“Δεν μπορώ να τον χωρίσω, θα τον πληγώσω.”
“Δεν μπορώ να του πω όχι, θα τον στεναχωρήσω.”
“Δεν μπορώ να τον πειράξω, θα τον προσβάλω.”
Μήπως οι πιο πάνω δηλώσεις σου ακούγονται γνώριμες; Μήπως έχεις εκφραστεί κι εσύ με τέτοιο τρόπο; Μήπως ο φόβος πως θα ενοχλήσεις τους άλλους, πως θα συγκρουστείς μαζί τους, πως θα τους προκαλέσεις μεγάλη συναισθηματική αναστάτωση, σε εμποδίζει από το να καλύψεις τις δικές σου ανάγκες;
Σκέψεις σαν και αυτές περνούν τακτικά από το μυαλό αρκετών γυναικών όταν καλούνται να πάρουν αποφάσεις που ενδεχομένως να επηρεάσουν και άλλους ανθρώπους.
Ακόμη και η ιδέα να προβούν σε μια κίνηση που μπορεί να προκαλέσει ενόχληση στους άλλους, γεμίζει τις γυναίκες αυτές με έντονο άγχος. Η ιδέα πως μπορεί να αναστατώσουν συναισθηματικά τους άλλους – και ιδιαίτερα τον άνδρα με τον οποίο έχουν σχέση ή φλερτάρουν – αναστατώνει συναισθηματικά και τις ίδιες.
Γιατί όμως;
Ντροπή και ενοχή: δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος
Όταν μια κοπέλα θέλει να πει «όχι», να πειράξει τον άνδρα με τον οποίο φλερτάρει ή να διεκδικήσει πράγματα για τον εαυτό της συναντά μπροστά της δύο εμπόδια. Δύο έντονα και βασανιστικά συναισθήματα. Την ενοχή και τη ντροπή.
Τα δύο αυτά συναισθήματα έχουν έναν κοινό παράγοντα. Και στις δύο περιπτώσεις νιώθουμε άσχημα για τον εαυτό μας. Στη μεν ενοχή νιώθουμε πως κάναμε κάτι κακό, στη δε ντροπή νιώθουμε πως είμαστε κάτι κακό, πως είμαστε δηλαδή ατελείς και μη αρκετοί.
Τα συναισθήματα αυτά κρύβονται επιδέξια πίσω από την παθητική συμπεριφορά αυτής της κοπέλας, την αδυναμία της να εκφραστεί αυθεντικά και την έλλειψη διεκδικητικότητας από μεριάς της, και την καθοδηγούν στις πράξεις της.
Η ντροπή και η ενοχή αναγκάζουν την γυναίκα που θέλει να φλερτάρει να φερθεί προβλέψιμα, παθητικά, και υπέρμετρα ευγενικά σαν ο άνδρας που της αρέσει να έχει μεγαλύτερη αξία από εκείνη, φοβούμενη πως αν εκφράσει τον πραγματικό της εαυτό θα τον χάσει.
Τα ίδια συναισθήματα κρύβονται πίσω από την γυναίκα που μένει σε μια σχέση που δεν την καλύπτει, φοβούμενη πως ο άνδρας δε θα αντέξει τον χωρισμό και πως θα φταίει αυτή για τον δικό του σπαραγμό.
Το ίδιο και με την γυναίκα που δεν εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις της, που δεν λέει τη γνώμη της, που θα τρέξει πρώτα για τους άλλους και αν μείνει χρόνος θα τρέξει για τον εαυτό της.
Όμως, όλες αυτές οι γυναίκες δεν αντιλαμβάνονται μια από τις πιο θεμελιώδεις αλήθειες της ζωής: πως την ευθύνη των συναισθημάτων μας την έχουμε εμείς και κανένας άλλος.
Μονάχα εμείς ελέγχουμε τα συναισθήματα μας
Όταν κάποιος αναστατώνεται συναισθηματικά, αυτό που τον αναστατώνει δεν είναι το γεγονός, αλλά η ερμηνεία που δίνει στο γεγονός.
Αν τα γεγονότα καθαυτά είχαν τη δύναμη να μας προσβάλουν, να μας συγχύσουν και να μας αναστατώσουν, τότε τα ίδια γεγονότα θα προκαλούσαν τα ίδια συναισθήματα σε όλους.
Όμως αυτό δε συμβαίνει.
Σκέψου την απόρριψη στο φλερτ για παράδειγμα.
Υπάρχουν γυναίκες που δέχονται την απόρριψη χωρίς να την λαμβάνουν ως απόδειξη της προσωπικής τους αξίας. Ταυτόχρονα, υπάρχουν και γυναίκες που και μόνο στην ιδέα πως θα απορριφθούν, παγώνουν.
Και στις δύο περιπτώσεις το γεγονός είναι το ίδιο. Όμως η ερμηνεία του δεν είναι η ίδια για όλους και έτσι τα συναισθήματα που προκαλεί ποικίλουν.
Άλλες πληγώνονται λίγο, άλλες πολύ. Άλλες, παγώνουν και μόνο στην ιδέα, άλλες γελούν. Άλλες το θεωρούν φυσική εξέλιξη και άλλες πιστεύουν πως ο άνδρας γουστάρει και απλά παίζει παιχνίδια.
Η ιδέα πως τα συναισθήματα μας είναι δική μας ευθύνη είναι μια από τις πιο κρίσιμες και σημαντικές. Είναι το κλειδί που μας ξεκλειδώνει και που μας απελευθερώνει στη ζωή μας.
Από τη μια γιατί πλέον καταλαβαίνουμε πως δεν είμαστε έρμαιο των περιστάσεων και των άλλων ανθρώπων γύρω μας, αλλά έχουμε έλεγχο στο πως νιώθουμε και στη ζωή μας.
Και ο δεύτερος λόγος είναι γιατί μας επιτρέπει να είμαστε περισσότερο εγωιστές με υγιή τρόπο. Μας βοηθά να δίνουμε προτεραιότητα στον εαυτό μας και στις ανάγκες μας και παράλληλα να μην αφήνουμε την ενοχή να μας παραλύει.
Έχουμε την ευθύνη των πράξεων και των επιλογών μας
Φυσικά δε θέλω να παρεξηγήσεις την έννοια αυτή. Το γεγονός πως δεν είσαι υπεύθυνη για τα συναισθήματα των άλλων, δε σημαίνει πως δεν φέρεις ευθύνη για τις πράξεις σου προς αυτούς.
Αυτό που χρειάζεται να κάνεις είναι να μην αφήνεις την ενοχή να σε καθοδηγεί και να σου δίνει το έναυσμα να δώσεις προτεραιότητα στους άλλους, αντί για τον εαυτό σου και τις ανάγκες σου.
Θα πρέπει να πραγματοποιείς τις υποσχέσεις σου και τις υποχρεώσεις σου. Θα πρέπει να συμπεριφέρεσαι στους άλλους πολιτισμένα.
Το γεγονός πως δε φέρεις ευθύνη για τα συναισθήματα των άλλων δεν πρέπει να αποτελεί δικαιολογία για να τους φέρεσαι άσχημα.
Όταν οι επιλογές σου και οι πράξεις σου γίνονται με ευγένεια και σεβασμό προς τους άλλους. Όταν γίνονται με τρόπο που προάγει μεν τις δικές σου ανάγκες αλλά δεν καταπατά τα όρια των άλλων, τότε το πώς ο άλλος θα αντιδράσει και το πώς θα νιώσει δεν είναι δική σου ευθύνη και επιλογή.
Μπορεί να αντιμετωπίσει την απόφαση σου με ευγένεια ή επίθεση, μπορεί να προσπαθήσει να σε κάνει να νιώσεις ενοχές ή να σε ενθαρρύνει, μπορεί να στεναχωρηθεί ή να χαρεί.
Οτιδήποτε και αν κάνει όμως είναι δική του επιλογή. Δεν μπορείς να ελέγξεις την αντίδραση του.
Ήδη είναι μεγάλο βάρος και ευθύνη να διαχειριστείς τα δικά σου συναισθήματα. Είναι απείρως πιο δύσκολο να διαχειριστείς μαζί με τον εαυτό σου και τα συναισθήματα των ανθρώπων γύρω σου.