Ο μισογυνισμός ως αντίληψη και πεποίθηση θεωρεί πως οι γυναίκες είναι κατώτερες, ηθικά, κοινωνικά και πνευματικά από τους άνδρες. Είναι μία ρατσιστική πεποίθηση που κρίνει και κατηγοριοποιεί τους ανθρώπους με βάση κάποιο χαρακτηριστικό τους, πχ, το φύλο του. Η ίδια αντίληψη για τους άνδρες, ονομάζεται μισανδρισμός.
Με την πάροδο των χρόνων, γίνονται ολοένα και πιο αναλύσιμες οι στερεότυπες αντιλήψεις σχετικά με την αξία της γυναίκας και πολλές από αυτές καταπολεμώνται πλέον δραστικά. Οι περισσότερες από αυτές είναι κατάλοιπα των παλαιότερων πατριαρχικών αντιλήψεων που ήθελαν να ελέγχουν το σώμα, τη ζωή και τις αντιλήψεις της ίδιας.
Πολλά τα παραδείγματα
Η λογοτεχνία, ο κινηματογράφος, η ζωγραφική πάρα πολλές φορές ανέλυσαν τη θέση της γυναίκας μέσα στην κοινωνία, όπως και τις κυρίαρχες αντιλήψεις γύρω από αυτή.
Στο παραμύθι «Χίλιες και μία νύχτες», ο βασιλιάς μισεί τις γυναίκες επειδή η δική του σύζυγος τον απάτησε και έκτοτε σταμάτησε να πιστεύει στις γυναίκες. Ο Νόρμαν Μπέιτς ο πρωταγωνιστής της ταινίας «Ψυχώ», έτρεφε μίσος για τις γυναίκες επειδή η ίδια του η μητέρα τον ανέθρεψε με την πεποίθηση πως οι γυναίκες είναι ανήθικες. Ο Δον Ζουάν ο διάσημος ήρωας, αγαπούσε τον εαυτό του και χρησιμοποιούσε τις γυναίκες ως αντικείμενα προκειμένου να καλύπτει τις ανασφάλειες και τα εσωτερικά του κενά.
Διάσημα έργα λογοτεχνίας που έμειναν διαχρονικά μέχρι σήμερα, περνάνε την αντίληψη πως η γυναίκα είναι ένα πλάσμα που προσδοκά την ευτυχία και ολοκληρώνεται όταν γνωρίσει τον κατάλληλο άνδρα. Ο Ελληνικός κινηματογράφος εξαργύρωνε όλη την επιτυχία της γυναίκας σε έναν καλό γάμο και στην προίκα.
Κυριαρχούσε για χρόνια στην κοινωνία και την κουλτούρα η πεποίθηση πως η αξία της γυναίκας περιορίζεται αποκλειστικά στην αναπαραγωγική της ιδιότητα και υπάρχει ως ένα μέσο από το οποίο ο άνδρας μπορεί να αντλεί σεξουαλική ηδονή.
Όλη αυτή η πεποίθηση σε συνδυασμό με κυρίαρχες θρησκευτικές και πολιτικές πεποιθήσεις, οδήγησαν στη δαιμονοποίηση της γυναικείας σεξουαλικότητας, την κοινωνική εμμονή με την υποχρεωτική επιβολή της παρθενίας πριν το γάμο και την ενοχοποίηση της γυναίκας για οποιαδήποτε σωματική κακοποίηση και να υφίστατο.
Υποτιμητικές απόψεις για τη γυναίκα είχαν διατυπωθεί ακόμα και από μεγάλα πνεύματα της αρχαιότητας (ο Θαλής θεωρούσε τον εαυτό του τυχερό επειδή δε γεννήθηκε γυναίκα).
Που οφείλεται ο μισογυνισμός;
Ο μισογυνισμός μπορεί να οφείλεται ακόμα και σε γεγονότα της πρώιμης παιδικής ηλικίας (πολλοί άνδρες μεγάλωσαν με υπερπροστατευτικές μητέρες και αυτό τους δημιούργησε ασυνείδητα μία αποστροφή για το γυναικείο φύλο).
Ακόμα και η ίδια Ψυχανάλυση στα πρώτα της βήματα, έδωσε μεγαλύτερη βάση στην ανδρική εκσπερμάτιση και διείσδυση και όχι στη γυναικεία σεξουαλικότητα, καθώς η γυναίκα θεωρούταν πως είναι εκείνη που φροντίζει για τη σεξουαλική ικανοποίηση του άνδρα.
Ο Σίγκμουντ Φρόυντ επινόησε τον όρο «φθόνος του πέους», μία αντίληψη που επηρέασε την Ψυχανάλυση σε μεγάλο βαθμό. Σύμφωνα με αυτή την αντίληψη η γυναίκα φθονεί τον άνδρα επειδή εκείνη δεν έχει το δικό του αναπαραγωγικό σύστημα.
Αντίστοιχα όμως, υπάρχει και η αντίληψη «φθόνος του αιδοίου», μία ακόμα σημαντική αντίληψη στην Ψυχαναλυτική θεωρία. Σύμφωνα με αυτή, ο άνδρας φθονεί και εκείνος τη γυναίκα επειδή ενδόμυχα θαυμάζει την αναπαραγωγική της ικανότητα.
Στην πραγματικότητα, δε μιλάμε για ανωτερότητα κάποιου φύλου αλλά για αλληλοσυμπλήρωση. Υπάρχουν όντως χαρακτηριστικά που αφορούν ένα φύλο συγκεκριμένα, πχ η μεγαλύτερη σωματική δύναμη στους άνδρες ή η περίοδος και η εμμηνόπαυση στις γυναίκες.
Ο μισογυνισμός δεν είναι γνώρισμα μόνο των ανδρών. Πολλές γυναίκες εσωτερικεύουν μέσα τους άκαμπτες πεποιθήσεις, (όπως πρέπει να παντρευτώ ή να αποκτήσω υποχρεωτικά παιδιά προκειμένου να έχω αξία ως άνθρωπος) και αδυνατούν να αντιληφθούν πως έχουν υπόσταση ανεξαρτήτως της οικογενειακής κατάστασης.
Η πρόοδος της κοινωνίας καταπολεμά τις κυρίαρχες κοινωνικές πεποιθήσεις και ενθαρρύνει έναν καινούργιο τρόπο σκέψης, στον οποίο ο άνθρωπος δε θα κρίνεται από χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του (το φύλο, αν είναι ξανθός ή μελαχρινός, οτιδήποτε εξωτερικό), αλλά από το περιεχόμενο του χαρακτήρα του.
Ο άνθρωπος είναι καλός ή κακός, αξιόπιστος ή όχι επειδή αυτή είναι η δική του ποιότητα ως χαρακτήρας και όχι επειδή ανήκει στο ανδρικό ή γυναικείο φύλο.