Όλοι γνωρίζουμε πως η οικογένεια είναι ο πυρήνας όλης μας της ζωής. Αυτή μας φέρνει στη ζωή, μας μεγαλώνει και δημιουργεί το χαρακτήρα μας. Αυτό είναι αλήθεια. Η οικογένεια είναι αυτή που μας διαμορφώνει και μας μεταδίδει τις γνώσεις και τις αξίες για τη μετέπειτα ζωή μας.
Αυτό όμως που κανείς δε μας λέει είναι πως η οικογένεια, όσο μπορεί να μας κάνει καλούς ανθρώπους, άλλο τόσο μπορεί και να μας καταστρέψει. Δεν είναι όλες οι οικογένειες καλές. Δυστυχώς υπάρχουν και αυτές που δημιουργούν προβλήματα στα παιδιά και τους καταστρέφουν όλη τους τη ζωή.
Υπάρχουν πολλά είδη τοξικών οικογενειών και πολλά είδη κακοποίησης. Λεκτική βία, σωματική, σεξουαλική κακοποίηση, παραμέληση ή ακόμα και υπερπροστασία.
Δεν είναι εύκολο να ξεκόψεις από την οικογένεια σου. Μοιράζεσαι το ίδιο αίμα, ιστορία, συναισθηματικούς δεσμούς.
Πολλές φορές δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε το πόσο τοξική είναι η οικογένεια μας. Θεωρούμε πως κάποια πράγματα τα λένε ή τα κάνουν για το καλό μας.
Υπάρχει όμως διαχωριστική γραμμή και οφείλουμε να τη ξεχωρίζουμε.
Πως να καταλάβεις αν η οικογένεια σου είναι τοξική
Είναι λογικό να υπάρχουν διαφωνίες μεταξύ των μελών μιας οικογένειας. Όσο και αν αγαπάμε τον άλλο, έχουμε τις διαφορές μας.
Παρ’ όλα αυτά, μια υγιής οικογένεια ξέρει πως να λύνει αυτές τις διαφορές. Ζεις σε ένα καλό περιβάλλον, αν σε αφήνουν να έχεις δικές σου σκέψεις, να ζεις όπως θες και να κυνηγάς τα δικά σου όνειρα.
Η τοξική οικογένεια είναι το αντίθετο.
Οι τοξικές οικογένειες ασκούν σωματική και ψυχολογική βία, διαχωρισμό ανάμεσα στα μέλη, έλεγχο στη ζωή τους και διάφορα άλλα.
Τα Σημάδια μιας τοξικής οικογένειας
#1 Συναισθηματική παραμέληση
Πολλοί γονείς αδυνατούν να προσφέρουν στα παιδιά τους συναισθηματική υποστήριξη με αποτέλεσμα τα παιδιά να νιώθουν κενά. Ή μπορεί πάλι να δίνουν όλη τους την προσοχή σε ένα παιδί, το αγαπημένο τους, και να παραμελούν όλα τα υπόλοιπα.
#2 Χρόνιες διαφωνίες
Πολλά παιδιά βλέπουν τους γονείς τους να μαλώνουν συνέχεια. Θυμούνται περισσότερους τσακωμούς παρά αγάπη μεταξύ των γονιών τους. Οι τσακωμοί δεν τελειώνουν ποτέ, δεν επιλύονται και οι πληγές μένουν ανοιχτές.
Δεν είναι ικανοί να λύσουν τις διαφορές τους με έναν υγιή τρόπο. Είτε γιατί δε ξέρουν, είτε γιατί δε θέλουν.
Όταν όλα αυτά συμβαίνουν τα πρώτα χρόνια της ζωής ενός παιδιού, μπορεί να αποβούν καταστροφικά για την ψυχολογία του μεγαλώνοντας.
#3 Αντιστροφή ρόλων
Ο ένας ή και οι δύο γονείς είναι απόντες, οπότε τα παιδιά αναγκάζονται να πάρουν το ρόλο των γονιών τους, σε όποια ηλικία και αν βρίσκονται. Φροντίζουν τον εαυτό τους και τα άλλα μέλη της οικογένειας αν υπάρχουν.
Αναλαμβάνουν ευθύνες που δεν αρμόζουν στην ηλικία τους και αναγκάζονται να μεγαλώσουν νωρίς. Τις περισσότερες φορές δεν έχουν επιλογή να κάνουν κάτι άλλο.
Οι γονείς μπορεί να είναι χρήστες ναρκωτικών ουσιών, ποτού ή απλά να αδιαφορούν για τα παιδιά τους.
Δεν είναι λίγες οι φορές που τα παιδιά αναγκάζονται να «μεγαλώσουν» τους γονείς τους, γιατί αυτοί είναι ανίκανοι για το οτιδήποτε.
#4 Κυριαρχία και έλεγχος
Σε αυτές τις οικογένειες υπάρχει συνήθως ένας κυρίαρχος γονέας, ο οποίος κανονίζει τη ζωή των υπόλοιπων μελών της. Δεν ενδιαφέρεται για τα συναισθήματά και τις επιθυμίες των άλλων. Ελέγχει τα παιδιά του συνέχεια και δεν τα αφήνει να κάνουν τίποτα χωρίς να το εγκρίνει πρώτα ο ίδιος.
Ο λόγος του είναι νόμος.
Σε αυτές τις οικογένειες τα παιδιά μεγαλώνουν χωρίς αυτοπεποίθηση. Τους έχουν κοπεί τα φτερά και δεν μπορούν να βγουν στον έξω κόσμο να διεκδικήσουν τα όνειρά τους. Για τη ζωή τους έχει λόγο μόνο ο κυρίαρχος γονέας.
#5 Βία
Το χειρότερο είδος τοξικής οικογένειας. Η βία δεν είναι απαραίτητα μόνο σωματική. Μπορεί να είναι σεξουαλική, ψυχολογική, λεκτική, οικονομική. Μπορεί επίσης να θεωρηθεί βία και η συνενοχή, το ότι κάποιος ξέρει τι συμβαίνει αλλά δε μιλάει.
Οι συνέπειες τέτοιων ειδών κακοποίησης είναι τεράστιες στη ψυχολογία του παιδιού, ακόμα και αν δεν ήταν το ίδιο αποδέκτης της βίας.
Κατάθλιψη, μετατραυματικό στρες, ποτό, ναρκωτικά και πολλές φορές υιοθέτηση της βίας.
#6 Εκμετάλλευση
Έχεις νιώσει ποτέ πως ο μόνος σκοπός στη ζωή σου είναι να φροντίζεις τους γονείς σου; Πως σε εκτιμούν μόνο αν εκπληρώνεις τις οικονομικές και συναισθηματικές τους ανάγκες;
Μπορεί αυτό το είδος τοξικότητας να μην είναι τόσο εμφανές όσο η βία, αλλά είναι δείγμα δυσλειτουργικής οικογένειας.
Οι υγιείς ενήλικες πρέπει να είσαι σε θέση να φροντίσουν μόνοι τους τον εαυτό τους και όχι να περιμένουν από τους άλλους. Επίσης, πρέπει να είναι σε θέση να φροντίσουν τα παιδιά τους.
Δεν είναι δική σου αρμοδιότητα να φροντίζεις για τις ανάγκες των γονιών σου, εκτός αν έχουν κάποιο πρόβλημα και χρειάζονται βοήθεια. Η οικογένεια είναι για να σε φροντίζει και να σε στηρίζει, ναι. Αλλά όχι να περιμένει από σένα τα πάντα.
Η αγάπη πρέπει να δίνεται απλόχερα και χωρίς αντάλλαγμα.
#7 Σου φέρονται σα να είσαι βρέφος
Πολλοί γονείς φέρονται στα παιδιά τους σα να είναι πολύ μικρότερα απ’ ότι είναι πραγματικά. Σα να είναι ανίκανα να πάρουν μόνα τους αποφάσεις για τη ζωή τους.
Βλέπουν τα παιδιά σαν προέκταση του εαυτού τους. Τρέμουν στην ιδέα ότι θα φύγουν κάποια στιγμή μακριά τους.
Χρησιμοποιούν πολλές μεθόδους για να σε κρατήσουν κοντά τους και προσπαθούν με κάθε τρόπο να μειώσουν το μεγάλωμα και την ανεξαρτησία σου.
#8 Πειθαρχία και τιμωρία
Όταν είμαστε μικρά παιδιά οι γονείς μάς βάζουν τιμωρία προκειμένου να μας πειθαρχήσουν. Μας λένε να μείνουμε στο δωμάτιό μας ή δε μας δίνουν κάτι που θέλουμε γιατί κάναμε κάτι κακό. Αυτό είναι φυσιολογικό.
Σε αντίθεση με αυτό όμως βρίσκεται η τοξική τιμωρία, η οποία συμβαίνει χωρίς να υπάρχει κάποιος λόγος. Τιμωρείσαι γιατί έτσι. Ή τιμωρείσαι πιο αυστηρά από ότι σου άξιζε.
#9 Σκληρή κριτική
Σε όλα τα οικογενειακά τραπέζια ακούγονται οι ερωτήσεις,
- Πότε θα παντρευτείς;
- Πότε θα κάνεις παιδιά;
- Βρήκες δουλειά;
- Ακόμα σε αυτή τη δουλειά είσαι;
Είναι λογικό οι συγγενείς να γίνονται λίγο επικριτικοί απέναντί μας, γιατί πιστεύουν ότι ξέρουν καλύτερα τι είναι καλύτερο για εμάς, απ’ ότι εμείς οι ίδιοι.
Οι τοξικές οικογένειες όμως ασκούν κριτική πέρα από τα όρια.
Ό,τι και αν κάνεις δεν είναι σωστό για αυτούς. Ακόμα και αν πετυχαίνεις κάτι στη ζωή σου, βρίσκουν τρόπο να σε μειώσουν. Μειώνουν εσένα, τα όσα πετυχαίνεις και σε κάνουν να νιώθεις αποτυχημένος.
Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργείται μέσα σου ένας σκληρός κριτής. Γεμίζεις αρνητικότητα, χαμηλή αυτοεκτίμηση και νιώθεις πάντα αποτυχημένος.
#10 Χαοτικό σπίτι
Σε αυτό το σπίτι δεν υπάρχει καμία σταθερότητα. Δεν υπάρχουν όρια. Δεν υπάρχουν σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών και κανείς δεν μπορεί να βασιστεί σε κανέναν.
Τα παιδιά είναι παραμελημένα και χάνουν το δρόμο τους.
Όπως κατάλαβες, υπάρχουν πολλά είδη τοξικής οικογένειας. Πολλές φορές μάλιστα τα όρια είναι δυσδιάκριτα. Σε κανέναν δεν αξίζει μια τοξική οικογένεια, αλλά καταλαβαίνω πως ίσως είναι δύσκολο να αποκοπείς από αυτήν.
Το καλύτερο που μπορείς να κάνεις στον εαυτό σου όμως είναι να ξεκόψεις από όλους τους τοξικούς συγγενείς σου. Θα δεις πολύ σύντομα, πως χωρίς αυτούς θα είσαι πολύ καλύτερα.
Και αν θες να μάθεις πως να βάζεις τα όρια σου αποτελεσματικά και να γίνεις πιο δυναμική, δες εδώ